Progi podatkowe i PIT-37 – czym są i jak zmienia się w Polskim Ładzie

Czym są progi podatkowe?

Progi podatkowe to pojęcie, odnoszące się do poziomu dochodów osiąganych w ciągu roku, któremu przypisane są odpowiednie stawki procentowe podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie ma więc znaczenia czy pracujesz za bardzo wysokie wynagrodzenie przez kilka miesięcy w ciągu roku, czy za niższe przez 12 miesięcy – liczy się wyłącznie to jakie są twoje łączne dochody osiągnięte w ciągu roku i które wykażesz w PIT-37. Pamiętaj również, że chodzi tu o łączną kwotę osiągniętego dochodu (przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania).

Składając zeznanie podatkowe na formularzu PIT-37 rozliczasz się na zasadach ogólnych z uwzględnieniem skali podatkowej, dlatego w zależności od wykazanych dochodów zapłacisz podatek 12 proc. lub 32 proc.

Skala podatkowa ma w Polsce charakter progresywny – im więcej zarabiasz, tym wyższą daninę na rzecz skarbu państwa musisz zapłacić. Odwracając jednak sytuację – im niższe osiągasz dochody, tym mniej jesteś obciążany przez system podatkowy.

Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku podatników korzystających ze skali podatkowej podstawa wymiaru składki zdrowotnej wynosi 9% od dochodu podatnika. Osoby rozliczające się wedle zasad ogólnych nie mają możliwości odliczenia składki zdrowotnej jak miało to miejsce wcześniej - można było odliczyć 7,75% składki od podatku.

Pierwszy i drugi próg podatkowy

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce przepisami prawa wysokość osiąganych w ciągu roku dochodów lokuje cię w pierwszym lub drugim progu podatkowym. Dyktują one konieczność opłacenia podatku w wysokości 12 proc. w pierwszym progu podatkowy i 32 proc. w drugim progu podatkowym.

Źródło: Progi podatkowe PITax.pl

Podatek dochodowy 12 proc. płacą osoby, których dochody nie przekraczają 120 000 zł, a jednocześnie są wyższe niż 30 000 zł. Taki przedział uwarunkowany jest kwotą wolnej od podatku, której wartość została znacznie podwyższona od początku 2022 r. - wraz z wprowadzeniem Polskiego Ładu.

Jeśli natomiast osiągasz dochody powyżej 120 000 zł (drugi próg podatkowy), wówczas twoje zarobki od nadwyżki ponad tę kwotę zostanie opodatkowana stawką 32 proc. Nie musisz się więc obawiać, że cały twój zarobek objęty zostanie wyższym podatkiem – zapłacisz go wyłącznie od kwoty wyższej niż 120 000 zł.

Powyższe wyliczenia nie mają jednak zastosowaniu do osób objętych tzw. ulgą dla młodych. W grupie tej znajdują się podatnicy poniżej 26. roku życia, których roczne dochody (osiągnięte ze stosunku pracy i jemu pokrewnych lub umowy zlecenie) nie przekroczyły kwoty 85 528 zł.

Są oni wówczas zwolnienie z podatku i tym samym nie mają obowiązku składać zeznania podatkowego w ogóle.

Również za sprawą programu Polski Ład (znanym również pod hasłem "niskie podatki") osoby korzystające z ulgi dla młodych otrzymując zasiłek macierzyński nie zapłacą od niego podatku PIT.

Trzeci próg podatkowy – danina solidarnościowa

Od kilku lat w polskim systemie prawa podatkowego funkcjonuje również tzw. trzeci próg podatkowy, zwany również daniną solidarnościową. Muszą go zapłacić te osoby, których roczne dochody przekraczają 1 000 000 zł.

Wysokość daniny solidarnościowej wynosi 4 proc. od kwoty dochodu powyżej limitu 1 000 000 zł.

Jak obliczyć podatek uwzględniając progi podatkowe?

Aby obliczyć podatek należny do zapłaty, nie wystarczy wyliczyć 12 proc. lub 32 proc. wartości dochodu (w zależności od progu podatkowego). Istotne jest dodatkowe zmniejszenie jego wysokości o kwotę zmniejszającą podatek.

Pamiętaj przy tym, że dochód jest tu rozumiany, jako Twoje wynagrodzenie brutto, pomniejszone o składki ZUS i koszty uzyskania przychodu. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pierwszy próg podatkowy – jak obliczyć podatek do zapłaty?

Twój roczny dochód wynosi 40 000 zł. Zostanie tym samym objęty podatkiem 12 proc. (dla pierwszego progu podatkowego).

Wobec tego musisz pomnożyć swój dochód przez 12 proc. Uzyskany wynik pomniejsz o kwotę zmniejszającą podatek 3600 zł. Dla dochodów w przedziale 30 000 - 120 000 zł wyliczysz ją na podstawie wzoru:

12% * 30 000 zł = 3 600 zł

Wobec tego twój podatek wyniesienie 1200 zł (40 000 zł * 12 proc – 3600 zł).

Drugi próg podatkowy – jak obliczyć podatek do zapłaty?

Twój roczny dochód wynosi 130 000 zł. Zostanie zatem objęty podatkiem 32 proc. (dla drugiego progu podatkowego).

Wysokość podatku należnego do zapłaty musisz wyliczyć osobno dla kwoty poniżej i powyżej kwoty 120 000 zł:

• wysokość podatku dla dochodu 120 000 zł wyniesie 10 800 zł (120 000 zł * 12% - 3600 zł),
• wysokość podatku od nadwyżki powyżej 120 000 zł wyniesie w tym przypadku 3200 zł (32% * 130 000 zł - 120 000 zł).

Po zsumowaniu podatków dla obu progów podatkowych wyniesie on 14 000 zł.

Jak ominąć drugi próg podatkowy?

Osiągnięcie w roku podatkowym dochodów powyżej 120 000 zł i konieczność opłacenia podatku 32 proc. od nadwyżki powyżej tej kwoty, stanowi niejednokrotnie duże obciążenie dla budżetu domowego. Nie zawsze jednak osiągnięcie tak wysokich zarobków rodzi konieczność zapłaty wyższego podatku.

Progi podatkowe, a wspólne rozliczanie małżonków

Bez względu na to, czy rozliczasz PIT-37 indywidualnie, czy wspólnie z małżonkiem – progi podatkowe ustalone są na tym samym poziomie, a więc 12 proc. i 32 proc.

Podatek przy wspólnym rozliczaniu jest jednak naliczany nieco inaczej, co może mieć korzystny wpływ na jego wysokość do zapłaty przez męża i żonę.

Dochody małżonków są najpierw sumowane i dopiero po podzieleniu ich na dwie równe części, stają się podstawą do obliczenia podatku. W sytuacji więc gdy dochody jednego z małżonków są bardzo wysokie (mieszczą się w drugim progu podatkowym), a drugiego bardzo niskie – korzystniejsze jest wspólne opodatkowanie. Dlaczego? Rozliczając się indywidualnie, jedno z nich zapłaciłby podatek 12 proc, a drugie 32 proc. Wspólne rozliczanie stwarza możliwość zapłacenia przez każde z małżonków podatku 12 proc. Wówczas bowiem wkroczenie w drugi próg podatkowy możliwe jest po osiągnięciu dochodów wspólnych przez męża i żonę na poziomie dwukrotnie wyższym niż przy rozliczeniu indywidualnym, a więc aż 240 000 zł.

Progi podatkowe a ulgi i odliczenia

Progi podatkowe determinują wysokość podatku, jaki jesteś zobowiązany zapłacić, rozliczając się z osiągniętych dochodów w deklaracji PIT-37. Jak obniżyć podatek dochodowy? Możesz zmniejszyć wysokość daniny należnej skarbowi państwa dzięki ulgom i odliczeniom. Jedne z nich obniżają sam podatek, inne natomiast podstawę opodatkowania.

Rozliczając się na formularzu PIT-37 możesz skorzystać z:

• ulgi prorodzinnej (ulgi na dzieci),
• ulgi aktywizacyjnej,
• ulgi odsetkowej,
• odliczenia składek ZUS,
• odliczenia darowizny,
• ulgi rehabilitacyjnej,
• odliczenia zwróconych nienależnie pobranych świadczeń,
• ulgi na Internet,
• ulgi termomodernizacyjnej,
• odliczenia wpłat na IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego).

Źródła

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/U/D19910350Lj.pdf, dostęp: 01.08.2022 r.;
2. Formularz deklaracji PIT-37, https://www.podatki.gov.pl/pit/formularze-do-druku-pit/#PIT-37, dostęp: 01.08.2022 r.
3. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19990830930, dostęp: 01.08.2022 r.
4. Formularze do druku PIT, https://www.podatki.gov.pl/pit/formularze-do-druku-pit/, dostęp: 01.08.2022 r.